น่าทำ vs ทำได้

คนไข้ทักมาถามหมอว่า… 

ค่าสายตา XX น่าทำเลสิคไหม 

ค่าสายตา XX ทำเลสิคได้หรือเปล่า  

สองคำถามที่ใกล้เคียงกัน แต่ไม่เหมือนกันเสียทีเดียว

หมอมาเล่าหลักคิดและคำตอบให้ฟัง

หมอขอตอบคำถามที่ง่ายกว่าก่อนคือ “ค่าสายตา XX ทำเลสิคได้หรือเปล่า” 

คำตอบของคำถามนี้คือ เกณฑ์ช่วงค่าสายตาที่เลสิคแก้ไขได้ ซึ่งคือ

  • สายตาสั้น 50-1200
  • สายตายาวแต่กำเนิด 50-500 
  • สายตาเอียง 50-600 

ถ้าค่าสายตาใครตกอยู่ในเกณฑ์นี้ หมอตอบให้เลยว่าทำเลสิคได้ แต่ต้องผ่านเกณฑ์อื่นด้วย  ได้แก่ 

  • ค่าสายตาต้องนิ่งอย่างน้อย 1 ปี 
  • สภาพตาปกติ ไม่มีโรคตาอื่นที่เป็นข้อห้าม 
  • ความหนากระจกตาเพียงพอ 

เรื่องอายุไม่เป็นข้อจำกัด แต่ให้รู้ว่าเลสิคแก้ค่าสายตาได้ค่าเดียว ดังนั้นแล้วจึงเหมาะกับคนไข้อายุ 21-40 ปี เพราะยังไม่มีสายตายาวตามวัย

ส่วนคำถามที่ว่าน่าทำหรือเปล่า ส่วนนี้ต้องคิดเยอะขึ้นหน่อย 

ข้อแรกเลยคนไข้ต้องอยากทำเลสิคก่อน 

อยากทำที่ว่าคือ ไม่อยากใส่แว่นแล้ว ขอแก้ไขค่าสายตาถาวรเลย 

เริ่มจากสายตาสั้น (Myopia) ก่อนแล้วกัน เพราะเป็นค่าสายตาที่เจอได้เยอะที่สุด 

หมอขอแบ่งค่าสายตาสั้นออกเป็น 4 ช่วง 

กลุ่มที่ 1 สั้นน้อย (50-150) 

กลุ่มที่ 2 สั้นปานกลาง (150-600)

กลุ่มที่ 3 สั้นมาก (600-1000)

กลุ่มที่ 4 สั้นมากๆ 1000 – 1200 

ตอบก่อนว่ากลุ่มที่น่าทำมากคือ กลุ่มที่ 2 และ 3 

หมอขอเล่าให้ฟังทีละกลุ่ม 

กลุ่มที่ 1 

สายตาสั้นน้อย 50-150

คนไข้กลุ่มนี้อาจจะใส่แว่นเพียงบางเวลาที่ต้องการมองชัด เช่น ขับรถกลางคืน มองหน้าจอระยะไกล (present งาน) เวลาส่วนใหญ่ของวันอาจจะใส่หรือไม่ได้ใส่แว่นขึ้นกับการใช้สายตา  กลุ่มนี้จะน่าทำเลสิคไหม ขึ้นกับว่าคนไข้อยากได้อะไร ถ้าไม่อยากใส่แว่นตลอดเวลาก็เหมาะ 

มีข้อที่ต้องรู้ในคนที่สายตาสั้นน้อยๆ เช่นสายตาสั้น 50 แล้วอยากทำเลสิค การตอบสนองของเนื้อเยื่อกระจกตาต่อเลเซอร์ของแต่ละคนอาจจะไม่เท่ากัน เมื่อหมอตั้งค่าเลเซอร์ให้ค่าสายตาสุดท้ายเป็น 0 อาจจะได้ผลมาในช่วง +/- 50 ดังนั้นคนที่ค่าสายตาน้อยๆ อาจจะไม่ได้ค่าตามที่ต้องการเป๊ะๆได้

กลุ่มที่ 2 

สายตาสั้นปานกลาง 150-600

กลุ่มนี้ไม่ใส่แว่นมองไม่เห็น ต้องใส่ตลอดเวลา ยิ่งสั้นมาก ยิ่งเบลอมาก ค่าสายตาช่วงนี้ ทำเลสิคได้ผลการรักษาดีมาก ปลอดภัย ชีวิตคนไข้เปลี่ยนชัดเจนหลังทำ ผลการรักษาอยู่ถาวร ไม่ค่อยกลับมาสั้นใหม่ ดังนั้นแล้ว คนไข้ปรึกษาค่าสายตาสั้น 400, 500 หรือ 600  ถ้าทำเลสิคได้ หมอเชียร์ให้ทำ

กลุ่มที่ 3 

สายตาสั้นมาก 600-1000

คล้ายกับกลุ่มที่ 2 ถ้าประเมินผ่าน หมอเชียร์ให้ทำ เพราะคนไข้ happy สุดๆ โลกเปลี่ยนไป สดใสกว่าที่เคย

มีข้อควรรู้เพิ่มคือ ระยะยาว มีโอกาสสายตาสั้นถดถอยได้ (myopic regression) ซึ่งความเสี่ยงมากับคนที่สายตาสั้นก่อนผ่าตัดตั้งแต่ 600  เพราะหลังทำเลสิคกระจกตาบางและแบนลง ในลูกตามีแรงดัน เป็นลูกโป่งใส่น้ำ กระจกตาโดนดันทุกวัน ระยะยาวโป่งออกมาเล็กน้อย มีสายตาสั้นกลับมาใหม่ แต่ไม่ได้สั้นมากเท่ากับก่อนทำ 

กลุ่มที่ 4 

สายตาสั้นมากกว่า 1000 แต่ไม่เกิน 1200 

ใครสั้นมากกว่า 1200 เกินข้อกำหนดของการทำเลสิคแล้วนะ ไม่น่ามีหมอคนไหนทำให้ 

คนที่สั้น 1000-1200 แล้วมาประเมินเลสิค โอกาสประเมินผ่านมีประมาณ 50% เหตุผลที่ประเมินไม่ผ่านก็เพราะความหนากระจกตาที่ไม่เพียงพอ (residual stromal bed thickness) ซึ่งถ้าไปฝืนทำเลสิค มีความเสี่ยงของการเกิดกระจกตาโก่งหลังทำเลสิค (post-LASIK ectasia) ซึ่งเป็นภาวะแทรกซ้อนที่ไม่มีหมอคนไหนอยากให้เกิด 

กรณีที่ประเมินเรื่องความหนาผ่าน ทำเลสิคได้ หมออยากให้ทราบถึงเรื่องคุณภาพการมองเห็นในแง่ contrast, night vision disturbance ที่อาจจะไม่ดีเท่าคนปกติ เพราะกระจกตาแบนลงไปกว่าปกติมาก เรียกว่ามี higher order aberration มากขึ้น

สำหรับคนที่สายตาสั้นมาก หมอจะแนะนำอีกทางเลือกหนึ่งคือเลนส์เสริม ICL ซึ่งให้ quality of vision ดีกว่าเลสิค

หมอแนะนำสองทางเลือกเสมอในคนสั้น 1000 ขึ้นกับว่าสภาพตาทำวิธีไหนได้

บางคนทำได้แค่วิธีใดวิธีหนึ่ง บางคนทำได้ทั้งสองวิธี หรือบางคนโชคร้าย ทำไม่ได้สักวิธีก็มี

สำหรับสายตายาวแต่กำเนิด (hyperopia) พบคนไข้เป็นน้อยกว่า ส่วนหนึ่งเพราะคนปกติสามารถเพ่งได้ ถ้ามีสายตายาวนิดหน่อย โดยทั่วไปแล้วไม่ต้องใส่แว่นก็มองเห็นชัด สำหรับคนที่จะมาแก้ไขสายตายาว หมอแนะนำเลสิคในคนที่มีค่าสายตายาวไม่เกิน 400 ข้อควรรู้คือ ผลการรักษาสายตายาวด้วยเลสิคนั้นไม่ดีเท่าการรักษาสายตาสั้น ใช้เวลามากกว่าค่าสายตาจึงเข้าที่ (slower visual recovery) และมีการเกิดสายตายาวขึ้นใหม่ได้ (regression) 

ส่วนสายตาเอียง (Astigmatism) ไม่ว่าจะเจอเอียงอย่างเดียว หรือเจอสั้นพร้อมเอียง ยาวพร้อมเอียง สามารถทำเลสิคได้ โดยเลสิคแก้ได้มากถึง 600 (6.0 diopter) แต่ในทางปฏิบัติค่าสายตาเอียงที่มากที่สุดที่แก้มักจะไม่เกิน 500 (5.0 diopter) และเช่นกันกับคนที่สายตาสั้นมากหรือสายตายาวแต่กำเนิด หลังทำเลสิคแก้ไขสายตาเอียงมีโอกาสเกิดภาวะถดถอยได้

สรุป

ช่วงค่าสายตาที่น่าทำเลสิคมากสำหรับหมอคือ สายตาสั้น 150-1000 

สายตายาวแต่กำเนิดไม่เกิน 400

สายตาเอียง ไม่เกิน 500

ในคนที่ค่าน้อยหรือมากกว่านี้ พิจารณาเป็นเคสๆไป 

อ่านจบแล้ว ค่าสายตาของเราเอง น่าทำเลสิคไหม น่าจะตอบกันได้แล้ว